پایگاه خبری اتحاد ما – شهداد با فرهنگ غنی و دیرینه خود، تأثیرات متقابل فراوانی با دیگر مناطق فرهنگی داشته است که این موضوع در یافته‌های باستان‌شناسی و همچنین در دوره معاصر به وضوح دیده می‌شود. موقعیت جغرافیایی شهداد و ارتباطات فرهنگی و تجاری آن با خراسان بزرگ، سیستان و بلوچستان، یزد و کرمان، باعث تنوع آیین‌های محرم در این منطقه شده است.
نقاره‌نوازی در شهداد هر روز صبح پیش از طلوع آفتاب و عصر پیش از غروب در صفه امامزاده زید (ع) برگزار می‌شود، اما نواختن نقاره در اول محرم حال و هوای خاصی دارد؛ صدای نقاره در میان نخل‌ها طنین‌انداز می‌شود و پیرمرد علم را برمی‌دارد و با نوای «یا حسین» به سوی روضه حرکت می‌کند. این نواختن نقاره در همه خانه‌ها و تکایا به عنوان اطلاع‌رسانی عمومی برای آغاز ماه محرم است و تا روز عاشورا ادامه دارد.
آیین علم‌بندان از روز سوم محرم آغاز می‌شود؛ خانواده مرحوم سید ماشاءالله حسینی به عنوان علمداران قدیمی، مسئولیت این آیین را بر عهده دارند. علم‌ها که از چوب ساخته شده و با پارچه مشکی پوشیده می‌شوند، در خانه‌ها قرار داده شده و با استقبال عزاداران همراه است. در روز ششم محرم، علم‌ها با پارچه‌های رنگی تزئین و سپس به تکیه خضری‌ها و بارگاه امامزاده زید (ع) حمل می‌شوند که با شکوه خاصی برگزار می‌شود. در روز عاشورا نیز حجله‌های قاسم و علم‌ها به همراه عزاداران به بارگاه امامزاده منتقل می‌شوند.
سنت نخل‌بندان یا مافه‌گردانی، تشییع نمادین پیکر امام حسین (ع) در روز عاشورا است که با تزئین مافه‌ها با پارچه مشکی و شاخه‌های شمشاد برگزار می‌شود. این آیین با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال، از دوران صفویه به یادگار مانده و هر سال با شور و شوق فراوان اجرا می‌شود. مردم در اطراف مافه عزاداری کرده و تعزیه اجرا می‌شود.
کفن‌پوشی عباسی‌ها از دیگر آیین‌های ویژه شهداد است که در صبح عاشورا برگزار می‌شود؛ مردان و جوانان با پوشیدن کفن و حمل علم‌های قدیمی، در صفی منظم عزاداری می‌کنند و در پایان مراسم، پارچه‌های کفن را بین نیازمندان توزیع می‌کنند.
آیین شبیه‌خوانی و حجله‌بندان حضرت قاسم (ع) نیز در تاسوعا و عاشورا اجرا می‌شود که با آتش زدن خیمه‌ها و اسارت کاروانیان به پایان می‌رسد. در این ایام، نوای سازهای سنتی مانند فلوت، نی و سفیدمهره فضای مراسم را پرشورتر می‌کند.
از دیگر رسوم محلی می‌توان به سینه‌زنی، زنجیرزنی، جوشیدن عزاداران با کوبیدن سنج و سینه زدن، و توزیع غذاهای نذری مانند آبگوشت، عدس‌پلو و شله‌زرد اشاره کرد که همه این آیین‌ها در فضای همدلانه و پرشور شهداد برگزار می‌شود.
مراسم شام غریبان در شهداد به «چهل منبر» معروف است که در آن عزاداران با روشن کردن شمع‌ها و نوحه‌خوانی، یاد و خاطره شهدای کربلا را گرامی می‌دارند. همچنین در سال‌های اخیر، هیات‌های جوانان نیز شکل گرفته و همراه با مراسم سنتی، زیارت عاشورا و عزاداری برگزار می‌کنند.
برنامه‌ریزی دقیق و منظم مراسم محرم در شهداد باعث شده است که آیین‌ها از صبح تا نیمه شب بدون تداخل و با حفظ اصالت بیش از ۲۰۰ ساله خود اجرا شوند. این مراسم هر ساله علاقه‌مندان اهل بیت را از شهرهای مختلف به ویژه کرمان به شهداد می‌کشاند تا در فضایی صمیمی و پرشور، عزاداری امام حسین (ع) را تجربه کنند.
اوج این مراسم، ظهر عاشورا است که همه هیات‌ها و عزاداران پشت سر مافه به سوی امامزاده زید (ع) حرکت کرده و با عزاداری گرداگرد امامزاده، این سنت دیرینه به پایان می‌رسد.
گزارشگر: عباس تقی‌زاده